PLENIUMI I IV DHE NDIKIMI I TIJ NË ARTIN PAMOR TË PIKTORIT EDISON GJERGO
Abstract
Kompozimi në pikturë, si gjinia që pasqyron veprimin e përbashkët të personazheve, mendimin e bashkuar të kolektivit, marrëdhëniet në mes tyre, në vitet ’70 kishte arritur rezultate shumë të mira, si në sasi po ashtu edhe në cilësi, në rritjen e nivelit ideoartistik, në pasqyrimin e realitetit tonë socialist, të madhështisë dhe epicitetit të kohës, ku mbizotëronin notat e fuqishme emocionale, zgjidhjet dinamike e koloret e ndritshme, duke bërë të mundur thellimin e përmbajtjes aktuale, përmes përforcimit të karakterit militant, partishmërisë proletare, karakterit kombëtar dhe frymës popullore. Në vitin 1964 është realizuar nga piktori Guri Madhi kompozimet të cilat janë edhe më të kritikuara të këtij piktori “Pëllëmbë e gjak”. Kjo punë artistike e Guri Madhit u kritikua për frymën pesimiste. Piktorët shqiptarë të detyruar për të zbatuar parimet e realizmit socialist, shumica e këtyre piktorëve trajtuan temën e luftës nacional-çlirimtare. Por trajtimi i temave të luftës ishte edhe një mënyrë e tërthortë, për të ikur nga e ashtuquajtura tema e ditës, që kishte të bënte me ndërtimin e realizmit socialist. Qëndrimi besnik i parimeve të realizmit socialist do të thoshte për piktorët të binin në skematizëm të theksuar. Në lidhje me kritikën e artit zyrtar shqiptar, duhet thënë që linte shumë për të dëshiruar, pasi nuk kishte një kastë të përgatitur në këtë fushë, për shkak edhe të mosnjohjes mirë të parimeve të sistemit të kohës, që e cila i jepte mundësi të re artistëve për të futur tek-tuk ndonjë element të artit modernist, por që me kalimin e kohës këto elemente u kapen dhe këta artistë e paguan me gjak dhe me jetë artin e tyre. Rasti tipik është edhe piktori Edison Gjergo, për arrestimin e tij të kompozimit me titull: “Epika e yjeve të mëngjezit”, një realizim i tij i vitit 1971, e cila u kritikua nga kritikët e artit zyrtar të kohës për prirje moderniste.
Fjalë kyçe: piktura, partia socialiste, Enver Hoxha, Galerinë Kombëtare të Arteve në Tiranë, etj.
References
Dado, Floresha, Cilës ‘metodë’ i përket realizmi socialist, në: “Letërsi e painterpretuar”, Shtëpia Botuese “Bota Shqiptare”, Tiranë, 2010.
Elsie, Robert, Një fund dhe një fillim - (Vëzhgime mbi letërsinë dhe kulturën shqiptare bashkëkohore), botuar nga Shtëpia Botuese “Globus R”, Tiranë, 1995 & Shtëpia Botuese “Buzuku”, Prishtinë, 1995.
Freedberg, David, Fuqia e imazheve, (përktheu Gëzim Qendro), Shtëpia Botuese “Ditura”, Tiranë, 2013.
From, Erich, Shoqëria e shëndoshë, Shtëpia Botuese “Fan Noli”, Tiranë, 2012.
Gombrich, E. H, Historia e Artit, botuar nga fondacioni për “Një Shoqëri të Hapur në Shqipëri”, Tiranë, 1996.
Gjergo, Edison, Dosja e hetuesisë/Ministria e Brendshme, nr. 10667/1-A, “Për të pandehurin Edison Gjergo”, Akuza: “Agjitacion dhe Propagandë”, Në bazë të nenit 73/I, Data e fillimit 13 janar 1975, Data e mbarimit 8 prill 1975.
H.Maslow, Abraham, Drejt psikologjisë së qenies, Shtëpia Botuese “Plejad”, Tiranë, 2008.
Hado, Abaz, Veshjet popullore dhe elemente të tjerë etnografike në pikturën shqiptare, botuar në: “Kultura popullore”, nr. 1-2, Qendra e Studimeve Albanologjike, Instituti i Antropologjisë Kulturorë dhe i Studimit të Artit, Tiranë, 2011.
Hamiti, Sabri, Tematologjia, Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Kosovës, Botime të veçanta LXVII, Seksioni i Gjuhësisë dhe i Letërsisë, Libri 28, Prishtinë, 2005.
Hamiti, Sabri, Tematologjia, Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Kosovës, Botime të veçanta LXVII, Seksioni i Gjuhësisë dhe i Letërsisë, Libri 28, Prishtinë, 2005.
Haxhiu, Fatmir, Portreti në pikturë, në ekspozitën kombëtare të arteve figurative, botuar në revistën: “Nëntori”, nr. 7, Tiranë, 1975.
Hoxha, Enver, Për rininë, Shtëpia Botuese “8 Nëntori”, Tiranë, 1985.
Hoxha, Enver, Raporte e fjalime, 1972-1973.
Hoxha, Enver, Shkrimtarët dhe artistët janë ndihmës të partisë për edukimin komunist të njerëzve tanë. Fjala e shokut Enver Hoxha në mbledhjen e Sekretariatit të KQ të Partisë më 20 dhjetor 1974, lidhur me zbatimin e deritanishëm të detyrave të Plenumit të 4-t të KQ të Partisë për letërsinë dhe artet, botuar në revistën: “Nëntori”, nr. 2, Tiranë, 1975.
Kallulli, Adriatik, Historia e atdheut në krijimtarinë e një piktori, në: “Studime për artin”, Qendra e Studimeve Albanologjike, Instituti i Antropologjisë Kulturore dhe Studimeve të Artit, Departamenti i Arteve, Tiranë, 2009.
Kondo, Anastas, Krijimtaria e talenteve të reja në fushën e letërsisë dhe artit dhe detyrat e zhvillimit të saj të mëtejshëm në dritën e orientimeve të plenumit IV të KQ të PPSH. Nga raporti i shokut Anastas Kondo, botuar në revistën: “Nëntori”, nr. 1, Tiranë, 1974.
Le Bon, Gustav, Psikologjia e popujve dhe e turmave, Shtëpia Botuese “Fan Noli”, Tiranë, 2012.
Meta, Beqir, Krasniqi, Afrim, Bello, Hasan, Indoktrinimi komunist përmes kulturës, letërsisë dhe artit (Dokumente arkivore), 1969-1973, vëllimi I, Akademia e Studimeve Albanologjike, Instituti i Historisë, Fondacioni Konrad Adenauer, Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave të Shtetit, Tiranë, 2019.
Qendro, Gëzim, Gjuha Pamore, Universiteti Polis, Botime Afrojdit, Tiranë, 2008.
Qendro, Gëzim, Proletariati ynë që rri mbi tokë, në: “Studime për artin”, Qendra e Studimeve Albanologjike, Instituti i Antropologjisë Kulturore dhe Studimeve të Artit, Departamenti i Arteve, Tiranë, 2009.
Rama, Kristaq, Pikturë e ndritshme, e bukur, shqiptare, botuar në revistën: “Nëntori”, nr. nr. 6, qershor, Tiranë, 1975.
Standish, M.J.Alex, Roli i Enver Hoxhës në zhvillimin e miteve socialiste shqiptare, në: “Roli i miteve në historinë e Shqipërisë”, botuar në revistën: “Përpjekja”, Viti VI, nr. 15-16, janar-dhjetor, Tiranë, 1999.
Sula, Lili, Fiksioni vs faktit në veprën Epika e yjeve të mëngjesit, të Rudi Erebarës, botuar në: “Seminari XXXVI Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare”, Universiteti i Prishtinës, Fakulteti i Filologjisë, Prishtinë, 2017.
Velo, Maks, Jetë paralele (Sipas raporteve të Sigurimit të Shtetit)-Dokumentet sekrete të ndjekjes, hetimit, dënimit dhe burgut), UET/PRESS, Tiranë, 2018.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Declaration/Copyright transfer:
1. In consideration of the undertaking set out in paragraph 2, and upon acceptance by ANGLISTICUM for publication of the manuscript in the Journal, I/We hereby assign and transfer publication rights to ANGLISTICUM, whereas I/We retain the copyright for the manuscript. This assignment provides ANGLISTICUM the sole right and responsibility to publish the manuscript in its printed and online version, and/or in other media formats.
2. In consideration of this assignment, ANGLISTICUM hereby undertakes to prepare and publish the manuscript in the Journal, subject only to its right to refuse publication if there is a breach of the Author’s warranty in paragraph 4 or if there are other reasonable grounds.
3. Editors and the editorial board of ANGLISTICUM are empowered to make such editorial changes as may be necessary to make the Manuscript suitable for publication.
4. I/We hereby acknowledge that: (a) The manuscript submitted is an original work and that I/We participated in the work substantively and thus I/We hereby are prepared to take public responsibility for the work; (b) I/We hereby have seen and approved the manuscript as submitted and that the manuscript has not either been published, submitted or considered for publication elsewhere; (c) The text, illustration, and any other materials included in the manuscript do not infringe upon any existing copyright or other rights of anyone.
5. I/We hereby indemnify ANGLISTICUM and the respective Editors of the Journal as mentioned in paragraph 3, and hold them harmless from any loss, expense or damage occasioned by a claim or suit by a third party for copyright infringement, or any suit arising out of any breach of the foregoing warranties as a result of publication of the manuscript.