Nga premtimi për libër të hapur, për bashkëkrijim autor-lexues-romancier (Studim shkencor dhe narratologjik i romanit “Loja e Fituar”) nga shkrimtari Dario Rexhollari
Abstract
“Jeta është një ndër mësuesit më të këqinj… por njëkohësisht dhe më të mëdhenj! Jeta të mëson si të mos digjesh, pasi je djegur!”, f. 34. Shkrimtari nuk mund të tregojë atë që ka ndodhur, po atë që mund të ndodhte, d.m.th. gjërat që mund të ngjasin sipas gjasës ose nevojës. Historiani dhe shkrimtari ndryshojnë pasi i pari rrëfen ç’ngjan e tjetri si mund të ngjajë, kurse arti nuk paraqet atë çka do të ndodhë, por çka mund të ndodhë, që është një tërësi e njëtrajtshme, në të cilën veprimet dhe ngjarjet e veçanta përputhen sipas ligjit të shkakut dhe të rrjedhimit, sikurse edhe sipas ligjit të mundësisë dhe të probabilitetit. Autori bën pozicionimin e lexuesit duke e futur atë në proçesin e tij krijues. Përveç mjeteve dhe arsyeve të kësaj mënyre të të rrëfyerit, është me rëndësi të dallojmë edhe funksionet që realizohen përmes këtyre mjeteve, që janë: ndërfutjet e shpeshta të autorit dhe e realizon, njëkohësisht duke bërë të mundur atë, që Umberto Eko e quan “autor modeldhelexuesi model kuprania e këtij të fundit të brendashkruar në tekst i cili orienton leximin, duke e ndihmuar lexuesin real të plotësojë boshllëqet e ligjërimit e të bëjë të zëshme heshtjet. Ky lexues model është një abstraksion semiotik, domëthënë një paradigmë edukative, udhëheqëse, e cila shpëton lexuesin a interpretuesin nga shpërbërja e nga boshti, i cili krijon urat lidhëse mes autorit dhe lexuesit”. Marrëdhënia e ngushtë mes shkrimtarit dhe lexuesit (“dëgjuesit” sipas gjuhës së kritikës), realizohet si të ishte një bashkëbisedim mes tyre. “Duke u larguar më larg sipërfaqes, në thelb të lojës do të kemi thelbin e jetës. Inkursionet marrin jetë që në lëvizjen e parë. Më pas, gjithçka shndërrohet në një përpjekje për mbijetesë. Që një mbret të triumfojë, duhet që çdo lojtar të jetë një novator idesh guximtare, ku në thelb është sakrifikimi i më të dobëtit. Mjeshtërit, shpesh bëjnë të kundërtën...murojnë momentin e papritur për të realizuar të vetmin ideal, triumfin. Por, -bërtiti, -në fund të betejës, kur lojtarët kanë dhënë goditjen përfundimtare, të gjitha figurat përfundojnë në të njëjtën kuti. Në fund, nuk ka dallime mes ushtarit dhe mbretit, kundërshtarit dhe aleatit, sepse të gjithë, në një vend do të flenë...tha i dëshpëruar”, f. 29. Materiali i veçantë i shkrimtarëve janë fjalët dhe sintaksa, ajo sintaksë që krijohet e ngjitet zellshëm në veprën e tyre duke kaluar në ndijim. Natyrisht që as kujtesa që thërret perceptimet e shkuara, as kujtesa e pavullnetshme që shton reminishencën si faktori ruajtës i së tashmes, nuk mjaftojnë për të dalë prej perceptimeve të jetuara. Arti është gjuha e ndijimeve, gjuhë që tejçohet përmes fjalësh, ngjyrash, tingujsh ose gurësh. Arti nuk ka opinion. Shkrimtari përdor fjalët, por duke krijuar një sintaksë të tillë që i kalon ato në ndijim dhe, duke e zhytur në gjuhën e përditshme, e bën të dridhet ose të klithë, ose të këndojë, është stili, toni, gjuha e ndijimeve, ose gjuha e huaj brenda gjuhës, gjuhë që thërret një popull të vijë.
Fjalë kyçe: romani, Dario Rexhollari, fjalët, sintaksa, Umberto Eko, etj.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Declaration/Copyright transfer:
1. In consideration of the undertaking set out in paragraph 2, and upon acceptance by ANGLISTICUM for publication of the manuscript in the Journal, I/We hereby assign and transfer publication rights to ANGLISTICUM, whereas I/We retain the copyright for the manuscript. This assignment provides ANGLISTICUM the sole right and responsibility to publish the manuscript in its printed and online version, and/or in other media formats.
2. In consideration of this assignment, ANGLISTICUM hereby undertakes to prepare and publish the manuscript in the Journal, subject only to its right to refuse publication if there is a breach of the Author’s warranty in paragraph 4 or if there are other reasonable grounds.
3. Editors and the editorial board of ANGLISTICUM are empowered to make such editorial changes as may be necessary to make the Manuscript suitable for publication.
4. I/We hereby acknowledge that: (a) The manuscript submitted is an original work and that I/We participated in the work substantively and thus I/We hereby are prepared to take public responsibility for the work; (b) I/We hereby have seen and approved the manuscript as submitted and that the manuscript has not either been published, submitted or considered for publication elsewhere; (c) The text, illustration, and any other materials included in the manuscript do not infringe upon any existing copyright or other rights of anyone.
5. I/We hereby indemnify ANGLISTICUM and the respective Editors of the Journal as mentioned in paragraph 3, and hold them harmless from any loss, expense or damage occasioned by a claim or suit by a third party for copyright infringement, or any suit arising out of any breach of the foregoing warranties as a result of publication of the manuscript.
